Świadczenia emerytalne i rodzinne żołnierzy zawodowych

Emerytura wojskowa dla żołnierze

Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin „emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 lat służby wojskowej w Wojsku Polskim, z zastrzeżeniem art. 12a, z wyjątkiem żołnierza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem okresów służby wojskowej w Wojsku Polskim i okresów równorzędnych z tą służbą”.

Art. 23 ustawy:

„1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny:

1) żołnierza zmarłego albo zaginionego w czasie pełnienia służby;

2) żołnierza zmarłego w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie, albo jeżeli śmierć nastąpiła wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej;

3) zmarłego emeryta lub rencisty wojskowego.

2. Za uprawnionych członków rodziny zmarłego emeryta lub rencisty wojskowego uważa się również członków rodziny żołnierza zmarłego po zwolnieniu ze służby, jeżeli w dniu śmierci spełniał on warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej, chociażby jego prawo do zaopatrzenia nie zostało jeszcze ustalone”.

Art. 24 ustawy: „renta rodzinna przysługuje na zasadach i w wysokości określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że:

1) w razie śmierci albo zaginięcia żołnierza rentę rodzinną wymierza się od renty inwalidzkiej I grupy, jaka przysługiwałaby temu żołnierzowi w dniu śmierci albo zaginięcia, bez uwzględnienia dodatku pielęgnacyjnego; przepis art. 22 ust. 2 stosuje się odpowiednio;

1a) w razie śmierci albo zaginięcia żołnierza w czasie wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa, związanych z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 755), renta rodzinna przysługuje małżonkowi bez względu na wiek i stan zdrowia;

1b) w razie śmierci żołnierza po zwolnieniu ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie, albo jeżeli śmierć nastąpiła wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej, rentę rodzinną wymierza się od renty inwalidzkiej I grupy, jaka przysługiwałaby temu żołnierzowi w dniu śmierci, bez uwzględnienia dodatku pielęgnacyjnego; przepis art. 22 ust. 2 stosuje się odpowiednio;

1c) w razie śmierci żołnierza po zwolnieniu ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła wskutek wypadku albo choroby powstałej w czasie wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa, związanych z realizacją celów, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, renta rodzinna przysługuje małżonkowi bez względu na wiek i stan zdrowia;

2) rentę rodzinną po zmarłym emerycie lub renciście wymierza się od kwoty świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jednakże od kwoty nie niższej niż kwota renty inwalidzkiej II grupy, która przysługiwałaby zmarłemu, z zastrzeżeniem pkt 1b;

3) w razie niedoliczenia do wysługi emerytalnej zmarłego emeryta, o którym mowa w art. 15 albo w art. 15aa ust. 3, okresów, o których mowa odpowiednio w art. 14 ust. 1 albo w art. 15aa ust. 4, okresy te dolicza się na wniosek osoby uprawnionej do renty rodzinnej do wysługi emerytalnej zmarłego, na zasadach określonych odpowiednio w art. 14 albo w art. 15aa;

4) o niezdolności do pracy i stopniu tej niezdolności oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawnionych członków rodziny orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

5) jeżeli śmierć żołnierza pozostająca w związku ze służbą jest następstwem czynu karalnego, przy wypłacaniu renty rodzinnej nie stosuje się przewidzianego w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zawieszania lub zmniejszania tego świadczenia w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W tym wypadku renta rodzinna przysługuje małżonkowi bez względu na wiek i stan zdrowia;

5a) jeżeli śmierć żołnierza po zwolnieniu ze służby, pozostająca w związku ze służbą, jest następstwem czynu karalnego, przy wypłacaniu renty rodzinnej nie stosuje się przewidzianego w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zawieszania lub zmniejszania tego świadczenia w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W tym wypadku renta rodzinna przysługuje małżonkowi bez względu na wiek i stan zdrowia;

6) w razie śmierci albo zaginięcia żołnierza w przypadkach wskazanych w pkt 1a i 1c renta rodzinna przysługuje w wysokości uposażenia; w tym wypadku do wysokości uposażenia nie jest wliczane świadczenie teleinformatyczne, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa”.

Art. 40:

„1. W razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, emerytura lub renta inwalidzka ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach art. 104 ust. 1a–6, ust. 8 pkt 1 i 2 oraz ust. 9 i 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie więcej jednak niż o 25% wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3”.

Nowe brzmienie ust. 1 w art. 40 wchodzi w życie z dniem 1.01.2025 r.:

„1. W razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, emerytura lub renta inwalidzka ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach art. 104 ust. 1a–6, ust. 8 pkt 1 i 2, ust. 8a–10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie więcej niż o 25% wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3”.

Nowe brzmienie art. 42:

„Art. 42. 1. W razie zbiegu prawa do emerytury i renty przewidzianej w ustawie, osobie uprawnionej wypłaca się świadczenie wyższe lub przez nią wybrane, z zastrzeżeniem ust. 2

2. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej z tytułu bycia wdową lub wdowcem po osobie wskazanej w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 5, emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej wypłaca się zależnie od jej wyboru: 1) przysługującą rentę rodzinną oraz 25 % emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej albo 2) przysługującą emeryturę wojskową, wojskową rentę inwalidzką oraz 25 % renty rodzinnej – z uwzględnieniem zasad określonych w art. 95a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”.

„Art. 42a. 1. Organ emerytalny pozyskuje za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dane od innych organów emerytalno- -rentowych, którym został udostępniony ten system, niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalania zbiegu świadczeń. 2. Na żądanie organu emerytalnego złożone za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 68aa ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, każdy z organów emerytalno-rentowych, którym został udostępniony ten system, udostępnia dane niezbędne do ustalania prawa i wysokości oraz wypłaty świadczeń, rozliczeń z tytułu tych świadczeń pomiędzy tymi organami oraz do ustalenia zbiegu świadczeń”.

Po analizie Pana przypadku stwierdzić należy, że wstąpił Pan do wojska w 2004 r. Wobec tego będzie Panu przysługiwała emerytura na zasadach art. 12 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (tzw. starych zasadach), tj. po odbyciu 15 lat służby wojskowej. Zapewne Pan o tym wie, ale dla analizy stanu faktycznego należało to zweryfikować.

Renta rodzinna po zmarłym żołnierzu

Odpowiadając na pierwsze Pana pytanie w okolicznościach, o które Pan pyta, przysługuje renta rodzinna uprawnionym członkom rodziny – żonie – żołnierza zmarłego zaginionego w czasie pełnienia służby lub zmarłego emeryta wojskowego. Za uprawnionych członków rodziny zmarłego wojskowego uważa się również członków rodziny żołnierza zmarłego po zwolnieniu ze służby, jeżeli w dniu śmierci spełniał on warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej, chociażby jego prawo do zaopatrzenia nie zostało jeszcze ustalone. Będzie również przysługiwał jednorazowy zasiłek pogrzebowy.

Dziecku pobierającemu rentę rodzinną po żołnierzu, którego śmierć nastąpiła w związku z wykonywaniem zadań służbowych, po ukończeniu 16. roku życia przyznaje się pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki do zakończenia tej nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25. roku życia.

Renta wdowia

Ponadto pragnę zaznaczyć, że od dnia 1 stycznia 2025 r. wejdą w życie przepisy ustawy o rencie wdowiej, gwarantujące pomoc finansową osobom na emeryturze, które straciły małżonków. Ustawa wprowadza możliwość łączenia renty rodzinnej z innym świadczeniem emerytalno-rentowym, np. emeryturą czy rentą z tytułu niezdolności do pracy, wypłacanym między 1 lipca 2025, a 31 grudnia 2026 roku w wymiarze 15 proc., a od 1 stycznia 2027 r. w wysokości 25 proc. Świadczenie to może być zwiększane w kolejnych latach. Co piąta osoba powyżej 65 roku życia zagrożona jest w Polsce ubóstwem. Wprowadzane przepisy mają zapewnić stabilność finansową i bezpieczeństwo materialne osobom starszym po śmierci ich małżonka. Dotychczas, gdy w małżeństwie emerytów umierał mąż, żona musiała wybierać między zachowaniem swojej emerytury, a rentą rodzinną. Wprowadzany mechanizm ma być korzystniejszy. Wdowa będzie mogła zachować swoją emeryturę, a do tego uzyskać część renty rodzinnej po małżonku, lub wybrać rentę rodzinną i do kwoty tego świadczenia dodać część własnej emerytury. Do przekroczenia limitu, równego trzykrotności najniższej emerytury, wypłacanie renty wdowiej nie będzie skutkować zmniejszeniem sumy świadczeń. Nie będzie miało znaczenia, czy emerytura pochodziła z KRUS-u, ZUS-u czy z innego systemu. Prawo do dodatkowych pieniędzy zyskają również osoby, które małżonka straciły kilka lat temu. Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku, a korzystać ze świadczenia będzie można od 1 lipca 2025 roku. Rozwiązanie to ma umożliwić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych oraz innym organom emerytalno-rentowym przygotowanie się do realizacji programu.

Obecnie jeśli osoba uprawniona jest do renty socjalnej i ubiega się o pobieranie renty rodzinnej, to osoba ta jest uprawniona do pobieraniu obu tych świadczeń, jednak ich łączna kwota nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Z tego, co jest mi obecnie wiadome, zmiany, które mają nastąpić 1 stycznia 2025 r., mają być korzystniejsze niż dotychczas.

Dwie emerytury dla żołnierza

Odpowiadając na drugie zadane pytanie Tak, będzie możliwość pobierania drugiej emerytury z ZUS-u po spełnieniu warunków. Zakładając, że będzie Pan już emerytem wojskowym, w przypadku podjęcia dodatkowej pracy na umowę o pracę i odprowadzania składek do ZUS-u musi Pan zawiadomić wojskowy organ emerytalny o tym, że podjął się działalności, w której ramach jest objęty ubezpieczeniem społecznym. Informacja musi też zawierać dane dotyczące wysokości przychodu z takiej działalności. Tego typu zawiadomienie do wojskowego organu emerytalnego powinien także sporządzić pracodawca, zleceniodawca oraz urząd skarbowy. Jednakże obowiązują limity.

Należy mieć na uwadze przepisy, tj. art. 40 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Obecnie przyjmuje się, że jeśli mundurowy zarobi na emeryturze więcej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale mniej niż 130%, musi się liczyć ze zmniejszeniem swojego świadczenia emerytalnego o taką kwotę, o jaką przekroczył określony limit, jednak nie więcej niż o 25% emerytury.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.