Służba wojskowa i prawo do emerytury, co jeśli nadal służysz, a przepisy się zmieniają?

Prawo do emerytury wojskowej

Do służby zasadniczej wstąpił Pan w 1999 r., a do służby zawodowej w roku 2000. Czyli miało to miejsce po 1 stycznia 1999 r. Z emerytury wojskowej można skorzystać już po 15 latach służby. Dotyczy to jednak żołnierzy, którzy byli zatrudnieni w wojsku do 31 grudnia 2012 roku. Jeśli powołano ich do służby po tym okresie, to obowiązują ich nowe zasady. Pan niewątpliwie wstąpił do służby przed 31.12.2012 r.

W przypadku żołnierzy zawodowych, którzy wstąpili do służby przed dniem 31.12.2012 r., zasady nabycia prawa emerytury oraz sposób jej obliczenia określają przepisy ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin zawarte art. 12:

Art. 12. Emerytura wojskowa przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 lat służby wojskowej w Wojsku Polskim, z zastrzeżeniem art. 12a, z wyjątkiem żołnierza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem.

W świetle stanu faktycznego oraz wskazanego przepisu – spełnia Pan jeden warunek do nabycia prawa do emerytury wojskowej. Oczywiście musi to być połączone z odejściem ze służby (drugi warunek).

Aby przejść na emeryturę, nie musi Pan pełnić dalszej służby. Jest to normalne prawo, tyle tylko, że gorzej wychodzi się na podstawie ustalenia wymiaru emerytury. Według ustawy:

Art. 15a. Emerytura dla żołnierza, który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r., wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby wojskowej i wzrasta według zasad określonych w art. 15 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a–5.

U Pan wzrastałaby ona wzrasta, o 2,6% podstawy wymiaru – za każdy dalszy rok tej służby ponad 15 lat.

Czym innym jest prawo do emerytury nabyte na mocy art. 12 ustawy emerytalnej, czym innym zaś prawo do określonej wysokości świadczenia, o którym mowa może być dopiero wówczas, gdy wysokość ta zostanie ustalona decyzją organu rentowego. Zasada ustawowej gwarancji oznacza, że parametry i sposób ustalania wysokości świadczenia uregulowane są ustawowo (mogą zatem podlegać zmianom), a organ rentowy jest związany przepisami ustawy i nie może z ich pominięciem ustalić wysokości świadczenia.

Prawo do emerytury ustala się na dzień spełnienia warunków powstania prawa do tego świadczenia, bez względu na dzień złożenia wniosku. Wniosek o świadczenie nie jest elementem prawa do emerytury, gdyż przesłanki tego prawa określa ustawa, lecz stanowi jedynie żądanie realizacji świadczenia nabytego z mocy prawa.

Prawa nabyte

Oznacza to, że ochronie konstytucyjnej podlega nabyte niezrealizowane prawo do emerytury (obejmujące warunki nabycia tego prawa: wiek, staż itp.) od momentu jego nabycia z mocy prawa, natomiast prawo do emerytury w określonej wysokości powstaje dopiero w momencie ustalenia tej wysokości w związku ze złożeniem przez osobę uprawnioną stosownego wniosku (prawo nabyte realizowane).

Do urzeczywistnienia i konkretyzacji prawa i/lub wysokości emerytury wymagany jest wniosek zainteresowanego, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy emerytalnej, niezbędny do ustalenia prawa do świadczeń określonych w ustawie.

Zatem, wprawdzie prawo do emerytury powstaje z mocy prawa z dniem spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jego nabycia, ale niezbędne jest także potwierdzenie tego prawa w celu uruchomienia wypłaty ustalonego świadczenia w określonej wysokości, które wymaga złożenia stosownego wniosku i jego rozpoznania w stanie prawnym adekwatnym dla jego oceny.

Rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do emerytury wymaga potwierdzenia tego prawa oraz jego wysokości według stanu prawnego obowiązującego, tj. aktualnego w dacie złożenia wniosku, o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej.

Prawem nabytym jest zatem prawo do emerytury po spełnieniu warunków ustawowych (art. 12 ustawy emerytalnej), a nie prawo do emerytury w określonej wysokości, która może być wyliczona dopiero wówczas, gdy ubezpieczony złoży wniosek o wypłatę tego świadczenia. I to prawo powinno być chronione.

Ochrony praw nabytych nie można rozumieć w sposób bezwzględny, odnosząc ją do wszelkich uprawnień uzyskanych przez kogokolwiek i kiedykolwiek – „stworzyłoby to niebezpieczeństwo niemożliwości realizacji przez państwo swoich zadań, gdy realizacja ta spotkałaby mur w postaci «praw nabytych»” (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 kwietnia 2004 r., sygn. akt SK 56/03). W konkluzji, prawa nabyte nie mają charakteru absolutnego i mogą być wzruszone ze względu na słuszność wynikającą z innych zasad konstytucyjnych i szczególnych okoliczności

Zgodnie z art. 12 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Nabycie prawa nie przesądza jednak o możliwości jego realizacji, gdyż zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym złożono wniosek określony w art. 31 ust. 3 (Postępowanie w sprawie ustalenia prawa do zaopatrzenia emerytalnego wszczyna się na wniosek zainteresowanego), jeżeli prawo do tego zaopatrzenia zostało ustalone na wniosek zainteresowanego lub w którym wydano decyzję z urzędu).

Wskazałem na przepis przejściowy przy poprzedniej zmianie o treści:

Art. 56. Żołnierze zwolnieni ze służby przed dniem wejścia w życie ustawy, którym na podstawie dotychczasowych przepisów prawo do zaopatrzenia emerytalnego nie przysługiwało, prawa tego nie nabywają również na podstawie niniejszej ustawy.

Nowe zasady przyznania emerytury

Niestety – przy spełnieniu warunku (lata służby), dopóki nie złoży Pan wniosku o emeryturę połączonego z ustaniem służby – powinien Pan liczyć się z ryzykiem objęcia Pana nowymi zasadami emerytalnym (mniej korzystnymi). Pomimo tego, że spełnia Pan warunek lat służby (warunku wieku nie ma).

Mówi on o nieprzysługującym prawie do zaopatrzenia emerytalnego – cokolwiek by to nie znaczyło. Bywa to rozumiane jako brak ustalonego prawa do emerytury lub co najmniej brak wszczęcia postępowania w sprawie jego ustalenia.

Powodowało to, że (poprzednio) wniosek złożony przed wejściem w życie zmian był uznawany za datę, w jakiej powstawało prawo do wypłaty emerytury według zasad z dnia złożenia wniosku. Przy pozytywnej decyzji wpłata nastąpiłaby od miesiąca złożenia wniosku wskutek ustalenia prawa z dniem złożenia wniosku. Teoretycznie można zapobiec negatywnym skutkom zmian poprzez właśnie złożenie wniosku po uchwaleniu zmian a przed wejściem ich w życie. A na to powinien być jakiś czas.

Przejście na emeryturę obecnie i po 15 latach – nie jest to żadna „wcześniejsza emerytura”. Jest to uprawnienie i Pan decyzja, kiedy z niego skorzystać.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.