• Data: 2024-09-28 • Autor: Katarzyna Nosal
Jestem żołnierzem zawodowym pełniącym służbę od 7 lat. Moja żona zmarła dwa lata temu w czasie porodu. Od tamtej pory samotnie wychowuję dziecko. Czy mam obowiązek pełnić 24-godzinne lub dłuższe służby? Czy mogę się na to nie zgodzić? Czy muszę również uczestniczyć w dłuższych wyjazdach, jeśli jestem samotnym rodzicem? Proszę o poradę.
Niestety, żołnierz zawodowy jako ojciec, samotnie wychowujący dziecko ma niewiele praw z tym faktem związanych. Ustawa o obronie Ojczyzny bardzo niewiele zapisów poświęca żołnierzom-rodzicom (mężczyznom) wychowującym samotnie dziecko.
Zgodnie z art. 284 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny „żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu opiekuńczego i zwolnienie od zajęć służbowych z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność tego żołnierza na zasadach i w wymiarze określonych w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)”.
To nie ulega wątpliwości, że mógł Pan z tych opcji skorzystać. W zakresie jednak wykonywania pracy (niekorzystania z urlopu) przepis ten wskazuje w większości uprawnienia związane z byciem w ciąży i karmieniem piersią, co jest oczywiste dla żołnierzy-kobiet.
Natomiast kwestie związane z wykonywaniem pracy i jednoczesną opieką nad dzieckiem reguluje zapis art. 284 ust. 4 w zw. z ust. 5 ustawy. Zgodnie z nim „Żołnierza zawodowego sprawującego opiekę nad dzieckiem do lat 4, pozostającego w związku małżeńskim z innym żołnierzem, nie deleguje się bez jego zgody poza miejsce pełnienia zawodowej służby wojskowej w tym samym czasie co współmałżonka. Przepis ten stosuje się również do żołnierza zawodowego samotnie wychowującego dziecko do lat 4”. Zatem dla Pana pozostaje jedynie ten przywilej.
W ustawie o obronności Ojczyzny brak jest odpowiednika art. 178 ust. 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy”.
Odmowa pełnienia służby 24-godzinnej
Jan jest zawodowym żołnierzem i samotnie wychowuje 3-letnią córkę po tragicznej śmierci żony. Kilka miesięcy temu dowiedział się, że zostanie wyznaczony do pełnienia 24-godzinnej służby wartowniczej. Jako że jest jedynym opiekunem swojego dziecka, miał obawy, że nie będzie mógł zapewnić córce opieki w tym czasie. Jan skontaktował się z przełożonymi, powołując się na art. 284 ust. 4 ustawy o obronie Ojczyzny, który stanowi, że żołnierz samotnie wychowujący dziecko do lat 4 nie może być delegowany bez swojej zgody. Dzięki temu Janowi udało się uniknąć pełnienia służby, która kolidowałaby z jego obowiązkami rodzicielskimi.
Prośba o skrócenie wyjazdu służbowego
Marek, który od dwóch lat samotnie wychowuje 5-letniego syna, został wyznaczony na 10-dniowy wyjazd służbowy. Zaniepokojony, jak zapewnić opiekę nad synem w tym czasie, zwrócił się z prośbą do dowódcy o skrócenie wyjazdu lub zmianę terminu. Pomimo że ustawa o obronie Ojczyzny nie przewiduje takiej ochrony dla samotnych rodziców z dziećmi powyżej 4 roku życia, Marek argumentował, że jako jedyny opiekun ma ograniczone możliwości zorganizowania długoterminowej opieki nad synem. Po wielu rozmowach i negocjacjach udało mu się uzyskać skrócenie wyjazdu do 5 dni, co umożliwiło mu lepsze zorganizowanie opieki nad dzieckiem.
Ubieganie się o zwolnienie z zajęć służbowych
Anna, żołnierz zawodowy i wdowa samotnie wychowująca 2-letniego syna, została wezwana do natychmiastowego stawienia się w jednostce na nadzwyczajne szkolenie, które miało trwać kilka dni. Tego samego dnia jej syn nagle zachorował i musiała zająć się jego leczeniem. Anna zwróciła się do swojego przełożonego o zwolnienie z zajęć służbowych na podstawie art. 284 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny, który daje prawo do zwolnienia w pilnych sprawach rodzinnych. Wniosek Anny został rozpatrzony pozytywnie, co pozwoliło jej na pełne zaangażowanie się w opiekę nad chorym dzieckiem bez obawy o konsekwencje służbowe.
Żołnierze zawodowi samotnie wychowujący dzieci mają ograniczone prawa w zakresie ochrony ich obowiązków rodzicielskich. Choć przepisy ustawy o obronie Ojczyzny przewidują pewne ulgi, takie jak prawo do odmowy delegowania poza miejsce służby czy zwolnienia z zajęć służbowych w pilnych sprawach rodzinnych, wciąż brakuje rozwiązań uwzględniających potrzeby rodziców samotnie wychowujących dzieci starsze niż 4 lata. Ważne jest dalsze dostosowywanie przepisów do realiów życia rodzinnego żołnierzy.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism, aby skutecznie wspierać żołnierzy samotnie wychowujących dzieci w dochodzeniu swoich praw i obowiązków służbowych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc dostosowaną do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - Dz.U. 2022 poz. 655
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
