• Data: 2024-11-06 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Po ukończeniu studiów na politechnice rozpocząłem w 1970 r. służbę wojskową w stopniu podporucznika w Wojskowej Akademii Technicznej, na warunkach: okres czynnej służby – 30 lat. Po tym okresie, który zakończył się w roku 2001, przeniesiono mnie do rezerwy kadrowej z uposażeniem równym 75% poborów z dnia przeniesienia (wiek 57 lat), a po osiągnięciu wieku 65 lat przeniesiono mnie w stan spoczynku z tym samym uposażeniem. Z chwilą przeniesienia do rezerwy rozpocząłem pracę w moim miejscu służby jako pracownik cywilny. Od tego momentu ZUS pobierał składkę w poczet przyszłej emerytury. W roku 2022 wystąpiłem o wyliczenie przysługującej emerytury ZUS. W odpowiedzi otrzymałem wyliczoną emeryturę z zastrzeżeniem, że nie mogę z niej korzystać, ponieważ pobieram emeryturę wojskową. W jaki sposób odzyskać pieniądze zgromadzone na moim koncie ZUS? Czy jest jakiś sposób, aby pobierać oba świadczenia? Nadal pracuję. A jeśli nie, w jaki sposób odzyskać środki zgromadzone nam moim koncie w ZUS?
Na wstępie wskazuję, że 10 sierpnia 2022 r. zapadło postanowienie Sądu Najwyższego, sygn. III USK 501/21, które w jednoznaczny sposób wskazuje, że nie jest możliwy zbieg uprawnień do emerytury z dwóch różnych systemów (powszechnego i wojskowego). Sąd Najwyższy orzekł, że: „Ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 u.e.r.f.u.s. w związku z art. 7 ustawy z 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin).” (postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt III USK 501/21).
Bowiem zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.
Nadto w myśl art. 7 ustawy z 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do:
1) emerytury lub renty przewidzianych w odrębnych przepisach albo
2) uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach, albo
3) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz. U. poz. 658)
– wypłaca się świadczenie wyższe albo wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Co prawda w orzecznictwie pojawiło się odmienne stanowisko, zgodnie z którym: „O zastosowaniu wyjątku od zasady wypłacania jednego świadczenia decyduje brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu »cywilnego« stażu emerytalnego, a nie data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej (art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1076).” (wyrok SN z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/17). Ponadto zgodnie z przytoczonym wyżej wyrokiem SN „O wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia z art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1076; dalej jako ustawa emerytalna) nie decyduje data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu »cywilnego« stażu emerytalnego.
Niemniej jednak zgodnie ze stanowiskiem SN z 2021 r. „Ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 291 z późn. zm. w związku z art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 586 z późn. zm.).” (Uchwała SN 7 sędziów z dnia 15 grudnia 2021 r., sygn. akt III UZP 7/21).
Wobec powyższego wskazuję, że obecnie obowiązuje taka wykładnia przepisów i linia orzecznicza, że nie jest możliwe kumulatywne pobieranie dwóch świadczeń w związku z ich zbiegiem i wojskowi muszą wybrać, z jakiego systemu chcą otrzymywać emeryturę. Uchwała 7 sędziów wyznaczyła standard interpretacyjny, który obecnie nie pozwala akceptować wykładni prezentowanej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. I UK 426/17.
Mając na uwadze wskazane stanowiska, wojskowy, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r., uprawniony do renty wojskowej i pobierający to świadczenie, nie może jednocześnie pobierać świadczenia powszechnego, mimo że spełnił warunki do jego nabycia i prawo to zostało mu przyznane
Co do zasady, podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej. Zaś świadczenie emerytalne na rzecz żołnierza w Pana przypadku to właśnie 75% tego uposażenia. Wobec tego pobierała Pan świadczenie emerytalne w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym wojskowych.
Następnie wyjaśniam, że w momencie, gdy został Pan zatrudniony jako pracownik cywilny, przepisy nakładały obowiązek pobierania składek na ubezpieczenia społeczne. Zaznaczam, że zatrudnienie emeryta na umowę o pracę lub umowę-zlecenie nie zwalnia firmy z konieczności opłacania składek ZUS i składki zdrowotnej za taką osobę. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę przepisy dot. zbiegu świadczeń emerytalno-rentowych, wskazuję, że nie jest możliwym pobieranie świadczeń, których jednoczesne pobieranie wykluczają obowiązujące przepisy.
Podsumowując, mimo że nie może Pan skorzystać z drugiej emerytury, nie ma podstaw do wycofania środków wpłaconych tytułem składek na ubezpieczenia społeczne z racji zatrudnienia jako pracownik cywilny. Owszem, ma Pan prawo odwołać się od decyzji ZUS. Jednak w świetle obowiązujących przepisów i przytoczonego orzecznictwa w mojej ocenie szanse są naprawdę nikłe, aby otrzymać drugą emeryturę bądź zwrot wpłaconych składek do ZUS. Dodam, że w przypadku odwołania się od decyzji ZUS i przegrania sprawy sąd nałoży na Pana obowiązek zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz organu, jakim jest ZUS, z czym trzeba się liczyć.
Podoficer w administracji wojskowej
Jan, były podoficer, przeszedł na emeryturę wojskową po 25 latach służby w wieku 50 lat. Po zakończeniu kariery wojskowej zaczął pracować na pełny etat w administracji wojskowej jako pracownik cywilny. Przez kolejne 15 lat jego pracodawca odprowadzał za niego składki do ZUS. Po osiągnięciu wieku 65 lat Jan wystąpił do ZUS o przyznanie emerytury z systemu powszechnego, jednak ZUS odmówił jej wypłaty, argumentując, że już pobiera emeryturę wojskową. Jan musiał zdecydować, którą emeryturę woli pobierać, co okazało się dla niego dużym zaskoczeniem.
Oficer techniczny z doświadczeniem cywilnym
Marek, oficer techniczny, po zakończeniu służby wojskowej w stopniu majora w wieku 55 lat, został zatrudniony na umowę o pracę w firmie prywatnej. W trakcie pracy jego pracodawca odprowadzał za niego pełne składki na ubezpieczenia społeczne. Marek planował, że po osiągnięciu wieku emerytalnego skorzysta z drugiej emerytury z ZUS, jednak gdy złożył wniosek, ZUS poinformował go, że nie może pobierać obu świadczeń jednocześnie. Marek zrezygnował z wniosku, ponieważ wyższa była emerytura wojskowa.
Praca w szkolnictwie wojskowym po służbie
Andrzej, po przejściu na emeryturę wojskową jako pułkownik, rozpoczął pracę jako wykładowca w uczelni wojskowej. W ramach tej pracy uczelnia odprowadzała składki na ZUS przez 10 lat. Gdy Andrzej osiągnął wiek 67 lat, zwrócił się o wyliczenie emerytury cywilnej, licząc na dodatkowe świadczenie. Mimo że ZUS naliczył mu emeryturę, otrzymał informację, że musi wybrać jedną z nich. Po zasięgnięciu porady prawnej Andrzej zdecydował się na pobieranie wyższej emerytury wojskowej, nie mogąc jednak otrzymać zwrotu środków odprowadzanych przez lata na składki ZUS.
Emeryci wojskowi, którzy po zakończeniu służby podejmują pracę w cywilu, często spotykają się z problemem braku możliwości pobierania drugiej emerytury z ZUS. Mimo odprowadzania składek do systemu powszechnego, przepisy oraz orzecznictwo jasno wskazują, że jednoczesne pobieranie emerytury wojskowej i cywilnej jest niemożliwe. W związku z tym, emeryt wojskowy musi zdecydować, które z dostępnych świadczeń wybrać, a zwrot składek na ubezpieczenia społeczne nie jest przewidziany w przepisach.
Jeśli masz problem z uzyskaniem drugiej emerytury lub zwrotem składek ZUS, opisz swoją sytuację w formularzu pod artykułem, a nasi eksperci pomogą znaleźć najlepsze rozwiązanie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt III USK 501/21
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/1
4. Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 15 grudnia 2021 r., sygn. akt III UZP 7/21
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. I UK 426/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
