• Data: 2024-09-15 • Autor: Marta Słomka
Po ukończeniu studiów wyższych przeszedłem przeszkolenie wojskowe. W 2001 r. zostałem przeniesiony do rezerwy. W 2019 otrzymałem „Kartę mobilizacyjną”, a obecnie otrzymałem „Kartę powołania na ćwiczenia krótkotrwałe”. Chciałbym uzyskać przeznaczenie do służby zastępczej ze względu na wyznawane zasady moralne. Czy są podstawy do złożenia takiego wniosku oraz jak napisać odwołanie z uzasadnieniem, iż złożyłem wniosek o służbę zastępczą? Czy to pozwoli mi uniknąć zakładania munduru i zabijania?
Chociaż aktualnie* obowiązek odbywania obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej jest zawieszony, jednak w projekcie rozporządzenia resort obrony narodowej wskazuje formacje, w których pełniona może być służba zastępcza. To wynika z wejścia w życie przepisów ustawy o obronie Ojczyzny.
Zgodnie z art. 559 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny – służba zastępcza może polegać na pełnieniu służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, a jej pełnienie jest równoznaczne ze spełnieniem obowiązku zasadniczej służby wojskowej przez osoby podlegające jej odbyciu. Stosownie do treści art. 559 ust. 3 cyt. ustawy o obronie Ojczyzny służbę zastępczą można pełnić wyłącznie w okresie trwania obowiązku pełnienia zasadniczej służby wojskowej.
Dla pełnego obrazu warto dodać, że w ustawie o obronie Ojczyzny (a dokładnie w art. 559 ust. 1 pkt 1, do którego nie odnosi się projektowane rozporządzenie) mowa o możliwości wykonywania – przez osoby podlegające obowiązkowi służby wojskowej, którym przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na pełnienie tej służby – także prac na rzecz „ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, opieki nad osobami z niepełnosprawnościami albo bezdomnymi oraz na rzecz administracji publicznej i wymiaru sprawiedliwości”.
Zgodnie z art. 563 ustawy zadania z zakresu służby zastępczej wykonuje marszałek województwa. Komisję Wojewódzką do Spraw Służby Zastępczej powołuje i odwołuje Marszałek Województwa.
Co ważne, służbę zastępczą można pełnić wyłącznie w okresie trwania obowiązku pełnienia zasadniczej służby wojskowej, natomiast obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa jest pełniona z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, może wprowadzić, w drodze Rozporządzenia, obowiązek pełnienia zasadniczej służby wojskowej, określając termin jej rozpoczęcia i zakończenia, z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych. Obecnie nie obowiązuje Rozporządzenie w tym zakresie, a zatem obowiązkowa zasadnicza służba wojskowa, a tym samym również służba zastępcza w podmiocie, nie jest pełniona.
Wskazuję, że na podstawie złożonego przez Pana wniosku – otrzyma Pan decyzję administracyjną.
Istnieje możliwość zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej na podstawie art. 155 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, który odnosi się jedynie do decyzji, które nie zostały jeszcze „skonsumowane” (tzn. ich cel nie został osiągnięty) oraz przy wydawaniu których organ dysponował (zgodnie z normą prawną) pewnym luzem decyzyjnym. Chodzi tu o sytuacje, w których wydane decyzje administracyjne zawierają rozstrzygnięcia w pewnym zakresie „elastyczne”, „widełkowe”, a ich ewentualna zmiana (w granicach przewidzianych przepisami prawa materialnego) nie zmieni istoty stosunku prawnego wcześniej nią wykreowanego. Orzeczenia o przeznaczeniu do odbywania służby zastępczej nie mają charakteru elastycznego, a dodatkowo zostały „skonsumowane”, gdyż doszło do odbycia służby zastępczej. W związku powyższym nie ma możliwości uchylenia ani zmiany orzeczenia o przeznaczeniu do odbywania służby zastępczej.
Pan otrzymał kartę powołania na ćwiczenia krótkotrwałe. Okres trwania ćwiczeń wojskowych żołnierzy pasywnej rezerwy, termin ich rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych rodzajów ćwiczeń, sposób powoływania na te ćwiczenia oraz kategorie osób powoływanych na ćwiczenia reguluje rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie ćwiczeń wojskowych żołnierzy pasywnej rezerwy (PR). Projekt rozporządzenia jest wciąż na etapie konsultacji. Z projektu wynika, że krótkotrwałe ćwiczenia wojskowe można planować w wymiarze:
Rozporządzenie ureguluje też kwestię powoływania żołnierzy PR na ćwiczenia jednodniowe, ćwiczenia krótkotrwałe odbywane w trybie dobrowolnym (ochotniczym), ćwiczenia długotrwałe oraz ćwiczenia rotacyjne.
W myśl ustawy o obronie Ojczyzny pod pojęciem „uregulowany stosunek do służby wojskowej” należy rozumieć nadanie danej osobie kategorii zdolności do służby wojskowej i przeniesienie jej do pasywnej rezerwy. W praktyce każdy, kto przeszedł kwalifikację wojskową i została mu nadana kategoria wojskowa, przechodzi do rezerwy pasywnej.
Ćwiczenia wojskowe mają na celu podtrzymywanie i doskonalenie umiejętności (kwalifikacji) żołnierzy PR i ich przygotowanie do realizacji zadań wynikających z nadanych lub przewidywanych do nadania przydziałów mobilizacyjnych. Mogą polegać na:
Na ćwiczenia wojskowe żołnierza PR powołuje się decyzją administracyjną wydaną przez szefa wojskowego centrum rekrutacji, w ewidencji którego znajduje się żołnierz PR. W decyzji określa się termin i miejsce stawiennictwa. Decyzję doręcza się nie później niż na 14 dni przed dniem stawiennictwa do pełnienia czynnej służby wojskowej.
Osobie powołanej na ćwiczenia przysługuje możliwość ubiegania się o zwrot kosztów dojazdu do jednostki wojskowej, w której będzie odbywała ćwiczenia i zwrot kosztów powrotu do miejsca pobytu stałego albo czasowego trwającego ponad 3 miesiące, a także o rekompensatę utraconych zarobków.
Decyzja o powołaniu na ćwiczenia wojskowe ma formę decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego. Zainteresowany ma na to 14 dni i odwołanie składa do szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji, który ją wydał. Następnie można odwołać się do organu wyższej instancji, składane za pośrednictwem szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje jednak wykonania decyzji.
Trzeba wskazać ważne powody osobiste lub zdrowotne lub moralne.
Zgodnie jednak z art. 122 ust. 3 pkt. 2 ustawy o obronie Ojczyzny skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona m.in. na decyzję w sprawie powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych.
Powołani na ćwiczenia wojskowe są obowiązani stawić się do służby w określonym w karcie powołania terminie i miejscu. Stają się oni żołnierzami w czynnej służbie wojskowej z chwilą stawienia się do tej służby w określonym miejscu. W razie niestawienia się powołanego do czynnej służby wojskowej bez uzasadnionej przyczyny, z wyjątkiem ćwiczeń wojskowych rotacyjnych, starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące, na wniosek szefa wojskowego centrum rekrutacji, zarządza przymusowe doprowadzenie powołanego przez policję do wskazanej jednostki wojskowej, w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Podsumowując: Pana stanowisko jest zasadne, dużo natomiast zależy od samej treści wniosku.
Moralne Wartości a Służba Wojskowa
Pan Jan Kowalski, z zawodu nauczyciel, został powołany na ćwiczenia wojskowe jako rezerwista. Chociaż kiedyś odbył przeszkolenie wojskowe, obecnie jego przekonania moralne i filozoficzne nie pozwalają mu na udział w działaniach zbrojnych. W związku z tym postanowił złożyć wniosek o przeznaczenie do służby zastępczej. W swoim wniosku podkreślił, że jego praca jako nauczyciela w szkole podstawowej jest nie tylko jego zawodem, ale i misją życiową, która jest zgodna z jego zasadami moralnymi. Dodatkowo zaznaczył, że nie chciałby uczestniczyć w jakiejkolwiek formie działań militarnych, które mogłyby prowadzić do krzywdzenia innych ludzi.
Wyznania Religijne jako Podstawa Wniosku
Pani Anna Nowak, aktywna członkini lokalnej wspólnoty religijnej, otrzymała kartę powołania na krótkotrwałe ćwiczenia wojskowe. Jej głębokie przekonania religijne zabraniają udziału w działaniach, które mogą prowadzić do przemocy lub zabijania. Po konsultacji z prawnikiem postanowiła złożyć wniosek o służbę zastępczą, uzasadniając go wiarą i zobowiązaniami wynikającymi z jej religii. W swojej argumentacji podkreśliła, że jej udział w działaniach wojskowych byłby sprzeczny z jej wiarą, która kładzie nacisk na pokój, pomoc drugiemu człowiekowi i unikanie przemocy. Dzięki dobrze uzasadnionemu wnioskowi udało jej się uzyskać skierowanie do służby zastępczej, w której realizuje zadania związane z pomocą społeczną.
Odwołanie od Decyzji o Powołaniu na Ćwiczenia
Pan Tomasz Wiśniewski, informatyk z wieloletnim doświadczeniem, otrzymał kartę mobilizacyjną i wezwanie na ćwiczenia krótkotrwałe. Mimo że kiedyś pełnił służbę wojskową, obecnie, ze względu na zmiany w swoim życiu i rozwój osobisty, stał się pacyfistą. W związku z tym złożył wniosek o przeznaczenie do służby zastępczej. Jego wniosek został jednak początkowo odrzucony. Pan Tomasz zdecydował się na złożenie odwołania, argumentując je nie tylko swoimi przekonaniami moralnymi, ale również tym, że jego umiejętności w zakresie informatyki mogą być bardziej przydatne dla społeczeństwa w kontekście służby zastępczej. Po rozpatrzeniu odwołania otrzymał zgodę na pełnienie służby zastępczej w dziale cyberbezpieczeństwa administracji publicznej, co pozwoliło mu uniknąć tradycyjnej służby wojskowej.
Każdy z tych przykładów ilustruje różne sytuacje i motywacje, które mogą skłonić rezerwistów do ubiegania się o służbę zastępczą, podkreślając jednocześnie znaczenie dobrze przygotowanego wniosku i odpowiedniego uzasadnienia.
Rezerwiści, którzy ze względu na wyznawane zasady moralne, religijne lub inne przekonania nie chcą uczestniczyć w ćwiczeniach wojskowych, mają prawo ubiegać się o przeznaczenie do służby zastępczej. Kluczowe jest złożenie odpowiednio uzasadnionego wniosku, który uwzględnia ich indywidualne okoliczności i przekonania. Skuteczne odwołanie od decyzji administracyjnej może umożliwić pełnienie alternatywnej formy służby, zgodnej z wartościami rezerwisty.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu pism w sprawach dotyczących powołania rezerwistów i ubiegania się o służbę zastępczą. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie w skutecznym dochodzeniu swoich praw. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - Dz.U. 2022 poz. 655
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
