• Data: 2024-10-31 • Autor: Marta Słomka
Mam 70 lat. Pobieram emeryturę wojskową od 1994 roku – pełna emerytura. Od 1986 roku pracowałem za zgodą przełożonego w cywilnej instytucji i nadal w takiej pracuję. Mam wyliczony kapitał początkowy. W ZUS-ie mam łącznie przepracowane 35 lat. Czy mogę pobierać również emeryturę z ZUS-u?
Nurtującą Pana kwestię reguluje postanowienie Sądu Najwyższego, sygn. akt III USK 501/21, które w jednoznaczny sposób wskazuje, że nie jest możliwy zbieg uprawnień do emerytury z dwóch różnych systemów (powszechnego i wojskowego). W ostatnim czasie zapadały wzajemnie wykluczające się rozstrzygnięcia sądów co do zbiegu uprawnień do emerytur i pobierania świadczeń z dwóch systemów.
Wojskowi, ubiegając się o świadczenia, powoływali się m.in. na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/17, który wskazuje na zastosowanie wyjątku od zasady wypłacania jednego świadczenia. Zdaniem sądu o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia z art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie decyduje data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego” stażu emerytalnego.
Inne stanowisko przyjął Sąd Najwyższy w uchwale podjętej przez 7 sędziów z dnia 15 grudnia 2021 r., sygn. akt III UZP 7/21, w której uznano, że „ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru, obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej w związku z art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin)”.
Problem zbiegu świadczeń polega na tym, że użyty w art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej zwrot „emerytura […] obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy” określa wyjątki od niewątpliwie obowiązującej w polskim prawie zabezpieczenia społecznego zasady prawa do jednego świadczenia z tytułu tego samego ryzyka, zwanej też zasadą niekumulacji świadczeń. Niekumulacja obowiązuje na wypadek spełnienia się ryzyka „starości” w ramach różnych systemów, zarówno ubezpieczenia społecznego, jak i zaopatrzenia wojskowego.
W tym momencie obowiązuje więc taka wykładnia przepisów i linia orzecznicza, że nie jest możliwe kumulatywne pobieranie dwóch świadczeń w związku z ich zbiegiem i wojskowi muszą wybrać, z jakiego systemu chcą otrzymywać emeryturę. Uchwała 7 sędziów wyznaczyła standard interpretacyjny, który obecnie nie pozwala akceptować wykładni prezentowanej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/17.
Zasada pobierania jednego świadczenia (wyższego lub wybranego przez uprawnionego) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń (art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej) dotyczy również zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w tej ustawie. Podobnie jest z wojskowymi. Wojskowy, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r., uprawniony do renty wojskowej i pobierający to świadczenie, nie może jednocześnie pobierać świadczenia powszechnego, mimo że spełnił warunki do jego nabycia i prawo to zostało mu przyznane.
Dlatego żołnierzowi, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed 1999 r., a część kariery przepracował w cywilu i opłacał składki do ZUS-u, przysługuje jedno świadczenie. Wyższe lub wybrane.
Pan Janusz, były żołnierz zawodowy, przeszedł na pełną emeryturę wojskową w 1995 roku po 25 latach służby. W tym samym czasie, pracując za zgodą przełożonych, podjął pracę w instytucji cywilnej, gdzie pracował do 2015 roku. ZUS potwierdził mu 20 lat składkowych. Pan Janusz złożył wniosek o emeryturę z ZUS, lecz otrzymał decyzję odmowną. Wskazano, że nie przysługuje mu prawo do drugiej emerytury, ponieważ ma już wypłacaną emeryturę wojskową, a obowiązuje zasada niekumulacji świadczeń.
Pani Maria była zawodową żołnierką przez 20 lat, po czym w 1992 roku odeszła na emeryturę wojskową. Następnie rozpoczęła pracę w służbie cywilnej, gdzie przepracowała 25 lat. Kiedy osiągnęła wiek emerytalny, wystąpiła do ZUS o przyznanie emerytury z tytułu odprowadzanych składek. ZUS poinformował ją jednak, że nie może pobierać jednocześnie obu świadczeń i przysługuje jej wybór, która emerytura będzie wypłacana.
Pan Andrzej zakończył służbę wojskową w 1993 roku, uzyskując emeryturę wojskową. Jednocześnie pracował w sektorze prywatnym, odprowadzając składki do ZUS przez kolejne 30 lat. W wieku 65 lat postanowił wystąpić o emeryturę z ZUS, licząc na kumulację świadczeń. Po złożeniu wniosku dowiedział się jednak, że zgodnie z obowiązującymi przepisami i najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego, nie ma prawa pobierać jednocześnie dwóch emerytur i musi wybrać wyższe świadczenie.
Osoby pobierające emeryturę wojskową nie mają prawa do jednoczesnego otrzymywania emerytury z ZUS, nawet jeśli posiadają wypracowane składki z okresu zatrudnienia cywilnego. Zasada niekumulacji świadczeń obowiązuje w polskim systemie ubezpieczeń społecznych i zakłada, że w przypadku zbiegu uprawnień do dwóch emerytur, uprawniony musi wybrać wyższe świadczenie lub to, które uzna za korzystniejsze.
Aby uzyskać indywidualną poradę prawną lub wsparcie w sporządzeniu pisma, opisz swój problem w formularzu pod artykułem. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/17
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021 r., sygn. akt III UZP 7/21
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., sygn. akt I UK 426/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
